1/ CHUẨN BỊ MÂM CÚNG, VĂN KHẤN GIAO THỪA
Giao thừa hay còn gọi là lễ trừ tịch, là một trong những lễ quan trọng nhất trong dịp Tết Nguyên Đán của người Việt với ý nghĩa loại bỏ những điều xấu trong năm cũ để chào đón năm mới tốt đẹp. Lễ cúng giao thừa được diễn ra vào giờ Chính Tý (12h đêm 30 tháng Chạp), theo đó mỗi gia đình sẽ tiến hành 2 lễ gồm cúng ngoài trời và cúng trong nhà, các lễ vật và mâm cúng cũng sẽ khác nhau.
Cúng giao thừa ngoài trời
Cúng giao thừa ngoài trời sẽ được tiến hàng trước lễ cúng giao thừa trong nhà. Ở chiếc hương án, bạn cần 1 bình hương hoặc bát gạo để cắm hương, 2 ngọn đèn đầu hoặc 2 ngọn đèn cầy bày sẵn.
Mâm lễ vật đặt trên bàn sẽ gồm:
Bàn đặt mâm lễ sẽ ở hướng Bắc (cúng Thượng Đế) hoặc hướng Đông (cúng Thiên Tử) tùy theo từng gia đình. Lưu ý trên bàn cần trải một tấm vải sang trọng, dưới đất sẽ trải một tấm vải đỏ hoặc chiếu. Bên cạnh đó, cần chuẩn bị một ít rượu và muối để rắc và rót xung quanh để trừ tịch (tà ma).
Văn khấn cúng giao thừa ngoài trời
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Con kính lạy Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Cựu niên Đương cai Hành khiển.
Con kính lạy quan …………………………….Vương hành khiển, ……………..Chi thần………………..Tào phán quan năm …………
Con kính lạy Các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần. Nay là phút giao thừa năm ........................................................... Tín chủ (chúng) con là: ..................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Ngụ tại: ............................................................................................
..........................................................................................................
Phút thiêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái; vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương thành tâm kính lễ.
Chúng con kính mời: ngài Cựu niên Đương cai, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần; ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ Địa, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, các bản gia Táo quân và chư vị Thần Linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ: Minh thiên khang thái, trú dạ cát tường. Thời thời được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng. Dãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Cúng giao thừa trong nhà
Đây là lễ cúng tổ tiên vào đúng thời khắc giao thừa vừa tới để xin tổ tiên phù hộ độ trì cho cả gia đình. Với lễ cúng giao thừa trong nhà bạn cần chuẩn bị mâm cỗ mặn hoặc chay tùy theo từng gia đình, từng vùng miền.
Cỗ mặn gồm: bánh chưng, giò chả, xôi gấc, thịt gà, xôi đậu cùng các món mặn khác theo từng gia đình.
Cỗ ngọt và chay thường bao gồm: hương, hoa, đèn nến, bánh kẹo, mứt tết, rượu bia cùng một số loại đồ uống khác.
Lưu ý, cỗ để ở bàn dưới bàn thờ, trên bàn thờ chỉ để hoa, quả tươi, ít tiền vàng mã, trà nước tượng trưng. Mỗi vùng miền sẽ có các đặc trưng riêng khi cúng giao thừa, Miền bắc thì tuân theo số, ví dụ cỗ nhỏ thường là 4 bát, 4 đĩa (không kể xôi, nước chấm, dưa hành) cỗ lớn thì là 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. Miền Trung tập trung nhiều món hơn trong khi miền Nam chủ yếu là thắp hương, hoa, đèn, bánh mứt, trà.
Văn khấn cúng giao thừa trong nhà
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Con kính lạy Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Cựu niên Đương cai Hành khiển.
Con kính lạy Các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Các cụ tổ tiên nội, ngoại chư vị Tiên linh Nay là phút giao thừa năm ..................................................................................................
Tín chủ (chúng) con là: ........................................................................................................
Ngụ tại: .................................................................................................................................
Phút thiêng giao thừa vừa tới, giờ Tý đầu xuân, đón mừng nguyên đán, tín chủ con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương thành tâm kính lễ.
Chúng con kính mời: ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ Địa, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, các bản gia Táo quân và chư vị Thần Linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật. Con lại kính mời các cụ Tiên linh Cao Tằng Tổ khảo, Cao Tằng Tổ tỷ, Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, nội ngoại tộc chư vị hương linh cúi xin giáng về linh sàng thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ chúng con lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ngụ tại đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước hương án thụ hưởng lễ vật. Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho toàn thể gia chủ chúng con năm mới tốt lành, sức khoẻ dồi dào, tấn tài tấn lộc, vạn sự tốt lành, vạn điều như ý. Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Mùng 1, mùng 2 thường là ngày cúng tổ tiên, các vị thần linh cầu mong ông bà và các thần linh phù hộ, độ trì cho cả gia đình, sau đó mùng 3 hoặc mùng 4 thường là lễ hóa vàng hay còn gọi là lễ Tạ năm mới. Theo đó, mâm cỗ cúng đầu năm gồm:
Một số gia đình có phong tục cúng 4 bát, 6 đĩa, lớn hơn là 8 bát, 8 đĩa gồm:
Những ngày còn lại bạn cần thắp nhang đỏ lửa để tạo không khí Tết ấm áp, sau lễ tạ năm mới mới ngừng thắp nhang.
Văn khấn cúng mùng 1 Tết
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Con kính lạy Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Các cụ Tiên Linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, cô di Tỷ, Muội , đường thượng Tiên linh và các hương hồn nội ngoại Tộc họ …………………………..................................
Tín chủ (chúng) con là: ........................................................................................................
Ngụ tại: .............................................................................................................................Nay theo Tuế luật, Âm Dương vận hành, tới tuần Nguyên Đán. Mùng Một đầu Xuân, mưa móc thấm nhuần, đón mừng năm mới. Con cháu tưởng niệm ân đức của Tổ tiên như Trời cao Biển rộng, khôn đem tấc cỏ báo ba xuân. Do đó chúng con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước Án. Cúi xin giáng về Linh Sàng hâm hưởng lễ vật.
Kính mời Các cụ Tiên Linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, cô di Tỷ, Muội, nội ngoại Tộc chư vị Hương Linh. Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù - Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Tín chủ chúng con lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ngụ tại đất này, cùng về hâm hưởng lễ vật.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Phong tục cúng kiếng trước, trong và sau dịp Tết Nguyên Đán không chỉ để nhằm mục đích xua đuổi điềm dữ, cầu may mắn, tài lộc mà những nghi lễ này để thể hiện lòng thành kính, tấm lòng hiếu thảo của con cháu. Tất cả tạo nên nét đẹp văn hóa đặc trưng, đi sâu vào tiềm thức của người Việt Nam. Hy vọng với những chia sẻ trên đã mang đến nhiều thông tin hữu ích cho các bạn, đặc biệt là các bạn trẻ chưa hiểu nhiều về các phong tục, nghi thức cúng kiếng vào ngày Tết.
Tham khảo: Tổng hợp cách bài trí mâm cơm mâm cơm cúng giao thừa ba miền